Maria Olbrychtowicz

Ur. w 1992 r. w Nowym Targu. Obecnie studentka Wydziału Intermediów Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. W 2014 r. obroniła dyplom licencjacki w pracowni Audiosfery. Zajmuje się szeroko pojętą sztuką dźwięku, wideo oraz performansem. Uczestniczyła w zbiorowych wystawach w Polsce i za granicą m.in. w Audio Art Festival 2014, Kraków; Arteles Review, Haukijärvi, Finlandia 2015; Survival 14. Przeglądzie Sztuki, Wrocław, 2016. Obecnie pracuje nad dyplomem magisterskim „Reich for one building”.

jana-shostak
Maria Olbrychtowicz, Jana Shostak, Who Is Your Pope?, 2016, baner, dokumentacja filmowa

W czasie tegorocznych Światowych Dni Młodzieży artystki podmieniły jedną z flag umieszczonych z tej okazji na krakowskim Rynku (prezentowaną na wystawie) na flagę z podobizną papieża Franciszka wykonaną własnoręcznie zgodnie z identyfikacją wizualną wydarzenia. Choć działanie nie było uzgodnione z organizatorami, autorki projektu – jako wolontariuszki ŚDM – nie napotkały żadnych przeszkód, a nawet otrzymały pomoc od pracujących akurat w pobliżu strażaków. Nowy baner pozostał na Rynku do zakończenia imprezy.

Gest ten był reakcją na pominięcie Franciszka, które artystki dostrzegły w działaniach promocyjnych wokół Światowych Dni Młodzieży. Mimo wyjaśnień przedstawicieli Kościoła, że podobizna Jana Pawła II znalazła się na Rynku, ponieważ wraz z siostrą Faustyną patronował on wydarzeniu, Olbrychtowicz i Shostak nie były jedynymi osobami, które odniosły wrażenie, że polscy organizatorzy ŚDM pragnęli zaznaczyć przede wszystkim postać „naszego” papieża. W podobnym duchu komentowano zaproszenie do udziału w wydarzeniu odczytywane w czasie mszy w całym kraju, w którym nie wspomniano o obecności Franciszka w Krakowie, natomiast Jan Paweł II przywołany został dwukrotnie.

Tego rodzaju „wyparcie” jest symptomatyczne dla postawy części środowisk Kościoła katolickiego w Polsce wobec pontyfikatu Franciszka, uchodzącego za przełomowy ze względu na pochwałę otwartości, tolerancji i skromności. Hierarchowie polskiego Kościoła i sprzyjające im siły polityczne nie zawsze są w stanie pogodzić deklaracje i wezwania obecnego papieża z głoszonymi przez siebie poglądami. Stąd Franciszek nie jest w Polsce odbierany bezkrytycznie, a jego autorytet jako głowy Kościoła bywa relatywizowany.

Jako ogromne wydarzenie skupiające uwagę międzynarodowych mediów, Światowe Dni Młodzieży stworzyły podatny grunt dla rozmaitych manifestacji nieuzgodnionych z ich organizatorami. W nurt takich działań wpisują się akcje Jany Shostak, która nie tylko dokonała zamiany flagi na krakowskim Rynku, ale także zaprezentowała baner z napisem „PAPA CALL ME!” i swoim numerem telefonu podczas rejestrowanego przez telewizje z całego świata spotkania papieża z wolontariuszami. Projekty realizowane w trakcie ŚDM przez artystki, a także przywoływaną na wystawie grupę Wiara i Tęcza charakteryzuje krytyczność wypływająca z wnętrza wspólnoty. Uczestnicy działań pragnęli zaistnieć jako jej pełnoprawni członkowie na jej własnym terytorium, z którego zrobili twórczy „użytek”. Ich celem nie były negacja wspólnoty czy żądanie przewrotu, lecz negocjacja ustępstw pojmowana pragmatycznie jako bardziej realistyczna droga do zmiany.